abbadiài, abbadiàre , vrb: abbaidae,
abbaidare,
abbaitare,
badiare Definition
castiare, apèrrere e girare is ogos po bíere sa cosa; giare atentzione, atèndhere a una cosa o a unu; abbarrare ammammalucaos coment’e timendho, chentza fàere nudha, chentza de ischire ite fàere; castiare o pentzare a una cosa ibertandhodha, agiummai coment’e domandhandhodha, o, si est cosa de giare, èssere coment’e dispràxios, no tènnere su coràgiu de dha giare (ma dhu narant sèmpere cun sa nega po nàrrere su ctr.: no l'abbàidat, no si abbàidat, a./no a. s'ispesa/a s'ispesa, su perígulu/a su perígulu, su sacrifítziu/a su sacrifítziu); tènnere arrespetu / impr. abbà!
Synonyms e antonyms
allutzare,
annotare,
apompiai,
badrare,
cadebai,
castiai,
colbiare,
isperare 1,
labai,
mirai
/
apitare
Idioms
csn:
a. a unu a carrones = abbaidare cun tropu rispetu a unu, istàreli in dainanti unu pagu guvardu, coment'e timindhe; abbaidaresindhe = castiaisí apari in faci coment'e po bòlliri isciri o cumprèndiri ccn. cosa; a. una fémina, una màchina, una bestimenta = iscioberai, decídiri cali pigai; no bi ndhe at unu de abbaidare = funt unu peus o prus légiu de s'àteru, mancunu bonu; abbàida a tie = fai comenti creis!
Sentences
cussus antzianus passant oras e oras in cumpannia a abbadiai sa zenti chi passat ◊ abbàida a bídere si b'at zente, chi apo intesu una boghe! ◊ abbàida candho faghes sa cosa, abberi sos ogros si no cheres fàghere abbunzos! ◊ deo abbàido a mie, a bídere si est zustu su chi fato, no ponzo fatu de sos àteros ◊ abbàida sos pecos tuos, cantu chi chircas sos anzenos! ◊ ite ses abbadiandhe a ogos trotos?!
2.
ancu ti calet tronu: m'abbàida a bídere ite at fatu!…◊ abbaidade a non bos lassare ingannare!
3.
bètali francas a su triballu, no ti lu abbàides! ◊ no mi lu abbàido ca isse est síndhigu, no: su chi tenzo de nàrrere bi lu naro! ◊ no sento ca andho sordau: solu sento sa pitzinna chi mi apo abbadiau
4.
cherent combidados a chenare, sos amigos tuos, ca l'abbàidant ◊ a sos cojados noos lis cheret fatu unu bellu donu, ca l'abbàidant, ca issos puru ndhe ant fatu a nois ◊ compare si ndhe tenet, dinari, sos chentu miza no los abbàidat: lu daet e toca! ◊ como istamus abbaidèndhennos su dinari: ispesu cheret, candho tocat, za bi est!
5.
imbarendhe sa peta, ma cudha peta no arriviat ancora: tandho comintzant a si ndhe abbaidare apare e a fàghere sos pensamentos piús istrambos
Etymon
itl.
guaitare
Translations
French
regarder
English
to look,
to watch
Spanish
mirar
Italian
guardare
German
ansehen,
schauen.
tentàre , vrb Definition
giare atentzione, custodiare o portare a càstiu a ccn. o ccn. cosa a manera de no tènnere dannu, de no che dha lassare furare; portare a ogu a ccn. po bíere ite faet, iscocandhodhu / tentare a ccn. che batu a sórighe = iscocare própriu a s'atenta chentza dhu fidare nudha
Synonyms e antonyms
abbillai,
acastiai,
agguardai,
agorrai,
mirai
Sentences
est tentendhe sas aes pro difèndhere su laore ◊ su pastore tentat su masone ◊ tocat a tentare sos sartos pro sos fogos ◊ soe tentandhe a sorre mia malàdia ◊ si tentat sa binza isse no b'intrat unu puzone! ◊ tentàimi Vois in su reposu de istanote e sarvàimi dae cada pregiudísciu ◊ a sa teraca li lassant sos pitzinnos a los tentare ◊ fit tentàndhesi su zuo pro sa fura
2.
tentèndhelu sunt bénnidos a ischire chie fit chi che lis furaiat sa cosa ◊ su batu est sétidu acurtzu a sa linna tentendhe: bi depet àere sórighe
Etymon
srd.
Translations
French
garder,
veiller
English
to watch (over),
to guard
Spanish
guardar,
custodiar
Italian
custodire,
sorvegliare,
vigilare
German
bewachen,
beaufsichtigen.